Thông tin Indonesia lên kế hoạch ngừng nhập khẩu gạo trong năm 2025 đã thu hút sự quan tâm đặc biệt từ cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam. Là một trong những thị trường nhập khẩu gạo lớn thứ ba của nước ta, động thái này liệu có gây ảnh hưởng đáng kể đến kim ngạch xuất khẩu hay không? Bài viết sau đây sẽ phân tích toàn diện tình hình, đánh giá các tác động thực tế và đưa ra dự báo cho ngành lúa gạo Việt Nam.

1. Indonesia ngừng nhập khẩu gạo – động thái bất ngờ hay nằm trong dự đoán?

Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp Indonesia, quốc gia này dự kiến sẽ ngừng nhập khẩu gạo trong năm 2025, lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ. Nguyên nhân chính đến từ việc sản lượng gạo nội địa tăng mạnh, ước đạt 32,8 triệu tấn trong năm nay và có thể vượt mốc 33,8 triệu tấn vào năm 2026. Kho dự trữ quốc gia cũng đang dồi dào, đủ để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước.

Đây là một phần trong chiến lược của Tổng thống mới đắc cử Prabowo Subianto, nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu lương thực và nâng cao tính tự chủ của nền nông nghiệp Indonesia. Dưới góc nhìn quốc gia, đây là tín hiệu tích cực cho nước bạn, nhưng dưới góc độ của các nước xuất khẩu – trong đó có Việt Nam – đây lại là một diễn biến đáng theo dõi.

2. Indonesia chủ yếu nhập khẩu gạo cấp thấp – gạo Việt không chịu ảnh hưởng lớn

Theo ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại Phước Thành IV (Vĩnh Long), tác động từ quyết định này đến xuất khẩu gạo Việt không quá đáng ngại. Lý do là Indonesia chủ yếu nhập gạo trắng cấp thấp, vốn không phải là mặt hàng chủ lực của Việt Nam hiện nay.

Số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam cho thấy:

• Philippines mới là thị trường lớn nhất, chiếm 46,1% tổng lượng gạo xuất khẩu năm 2024, với 2,91 triệu tấn.
• Indonesia chỉ chiếm khoảng 13,2%, thấp hơn nhiều so với Philippines và giảm dần trong cơ cấu thị trường.
• Trung Quốc, EU, Mỹ lại ưa chuộng gạo thơm chất lượng cao như ST24, ST25 – phân khúc mà Việt Nam đang chuyển hướng khai thác mạnh.

Thêm vào đó, việc cạnh tranh tại thị trường giá thấp như Indonesia hiện cũng gay gắt với sự tham gia của các nhà xuất khẩu gạo lớn khác như Ấn Độ, Pakistan, Campuchia. Do vậy, việc Indonesia tạm dừng nhập khẩu sẽ không làm dư thừa lượng lớn gạo trong nước hay gây sốc nguồn cung cầu.

3. Giá gạo xuất khẩu Việt Nam giảm: Do Indonesia hay nguyên nhân khác?

Tính đến hết tháng 4/2025, giá gạo xuất khẩu bình quân của Việt Nam giảm 20% so với cùng kỳ năm trước. Kim ngạch xuất khẩu gạo chỉ đạt 1,75 tỷ USD, giảm 14,3% – khiến nhiều người lo lắng rằng sự giảm sút này có liên quan đến động thái từ Indonesia.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Thành, nguyên nhân chính không đến từ Indonesia, mà từ các yếu tố sau:

• Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo (áp dụng từ giữa năm 2023) khiến giá gạo trên thị trường quốc tế giảm nhiệt.
• Chính sách áp thuế mới của Ấn Độ cho một số loại gạo xuất khẩu đang gây biến động nhẹ, nhưng không đến mức ảnh hưởng lớn.
• Giá gạo hiện đã quay về mức ổn định như giai đoạn 2020–2021 và được xem là hợp lý, vừa đảm bảo lợi ích người trồng, vừa tránh gây lạm phát cho các quốc gia nhập khẩu.

Tóm lại, thị trường đang đi vào giai đoạn điều chỉnh ổn định, không phải khủng hoảng hay suy thoái nghiêm trọng như nhiều người lo ngại.

4. Cơ hội mở rộng các thị trường mới: Châu Phi, Trung Đông, Mỹ

Việc Indonesia rút khỏi thị trường nhập khẩu cũng là thời cơ để các doanh nghiệp Việt Nam tái cơ cấu thị trường xuất khẩu, tập trung hơn vào các thị trường có nhu cầu ổn định và biên lợi nhuận cao hơn.

Một số thị trường tiềm năng hiện nay:

• Châu Phi: Thị trường đang tăng trưởng mạnh nhờ dân số trẻ, nhu cầu cao về lương thực. Việt Nam có thể khai thác phân khúc gạo trắng giá trung bình – phù hợp với đặc điểm thị trường.
• Trung Đông: Nhiều nước giàu nhưng không thể tự chủ nguồn lương thực. Thị trường có sức chi trả tốt cho gạo thơm, gạo hạt dài.
• Mỹ & EU: Ưa chuộng gạo hữu cơ, gạo đặc sản (ST24, ST25), gạo Jasmine… Cần chú trọng yếu tố kiểm định, chứng nhận chất lượng và thương hiệu.

Lưu ý: Doanh nghiệp cần đầu tư hơn vào việc xây dựng thương hiệu quốc tế, cải thiện bao bì, truy xuất nguồn gốc và kiểm soát dư lượng hóa chất để đạt chuẩn của các thị trường khó tính.

5. Dự báo thị trường gạo Việt Nam từ nay đến cuối năm 2025

Căn cứ vào các thông tin cập nhật từ FAO và các chuyên gia trong ngành, có thể đưa ra một số nhận định cho xu hướng thị trường trong thời gian tới:

• Giá gạo sẽ ít biến động: Dư cung đang lớn, với sản lượng toàn cầu năm 2024/2025 dự báo đạt 543 triệu tấn, cao kỷ lục. Dự trữ toàn cầu cũng đạt 206 triệu tấn – tạo nền tảng giá ổn định.
• Cạnh tranh quốc tế tăng: Các nước như Thái Lan, Ấn Độ, Myanmar đang gia tăng xuất khẩu trở lại. Việt Nam cần tập trung vào nâng cao giá trị gạo thay vì chỉ chạy theo sản lượng.
• Tăng giá trị nhờ chế biến sâu: Gạo đóng gói cao cấp, gạo ăn liền, bún phở khô… từ gạo là hướng đi có tiềm năng tăng giá trị xuất khẩu từ cùng một tấn nguyên liệu.

Kết luận: Không nên lo ngại, nhưng cần thích ứng linh hoạt

Việc Indonesia ngừng nhập khẩu gạo là một dấu hiệu của xu hướng tự chủ lương thực toàn cầu, nhưng không phải là mối đe dọa nghiêm trọng đối với gạo Việt. Thay vào đó, đây là cơ hội để tái cấu trúc thị trường, nâng cao giá trị, tập trung vào phân khúc chất lượng cao và đẩy mạnh xây dựng thương hiệu quốc tế.

Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam cần:

• Chủ động đa dạng hóa thị trường.
• Tăng cường nghiên cứu và phát triển sản phẩm phù hợp từng thị trường.
• Ứng dụng các công cụ tìm kiếm khách hàng quốc tế tự động như EximGPT để mở rộng mạng lưới đối tác.

Với tầm nhìn đúng đắn và chiến lược linh hoạt, Việt Nam hoàn toàn có thể giữ vững vị thế là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, bất chấp những biến động tạm thời từ các thị trường lớn như Indonesia.